Θαλασσινή πύλη

Η μνημειώδης Θαλασσινή Πύλη, στο κέντρο περίπου του θαλάσσιου τείχους της Ρόδου, είναι πρώιμο έργο του Πέτρου d' Aubusson (1478). Πρόκειται για πυλώνα ψηλότερο κατά 6 μ. από τον περίδρομο του τείχους, με ημικυλινδρικούς πύργους πλαγιοφύλαξης, τόσο προς τη θάλασσα όσο και προς το εσωτερικό της πόλης. Περικλείει δίδυμες αίθουσες σε τρία επίπεδα, ξεκινώντας από το επίπεδο του εδάφους. Οι αίθουσες του ισογείου δεν επικοινωνούν μεταξύ τους εφόσον βρίσκονται στις δύο πλευρές του περάσματος της πύλης. Οι αίθουσες του α' ορόφου συνδέονται με στενό διάδρομο από όπου ελεγχόταν ο καταρράκτης που ασφάλιζε την πύλη. Οι αίθουσες στις χαμηλότερες στάθμες είναι προσβάσιμες μόνο από καταπακτές, ενώ εκείνες στο επίπεδο του περιδρόμου, που λειτουργούσαν ως φυλάκιο, επικοινωνούν με το τείχος και διαθέτουν και τζάκια. Μικρή κινητή γέφυρα έλεγχε την πρόσβαση από τον περίδρομο του τείχους προς τα νότια. Ελικοειδής κλίμακα εγκιβωτισμένη στη λιθοδομή της βόρειας αίθουσας οδηγεί στο δώμα, που είναι εφοδιασμένο περιμετρικά με επάλξεις και ζεματίστρες.

Εξωτερικά οι πύργοι είναι διακοσμημένοι με περιμετρικά κυμάτια, ενώ οι όψεις πάνω από το πέρασμα της πύλης φέρουν σύνθετο ανάγλυφο διάκοσμο και αναμνηστικές επιγραφές. Μεγαλύτερη έμφαση δόθηκε στην όψη προς τη θάλασσα όπου κυριαρχεί, κάτω από γοτθικό κουβούκλιο, ανάγλυφη απεικόνιση ολόσωμης βρεφοκρατούσας Παναγίας ανάμεσα στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, προστάτη του Τάγματος, και τον Άγιο Πέτρο, συνονόματο του μεγάλου μαγίστρου. Κάτω από κάθε μορφή υπάρχει ο ανάλογος θυρεός: στην Παναγία αντιστοιχεί ο βασιλικός θυρεός της Γαλλίας με τα τρία κρινάνθεμα, στον Ιωάννη ο σταυρός του Τάγματος και στον Πέτρο το οικογενειακό έμβλημα του Aubusson, ο αγκυρωτός σταυρός. Η επιγραφή κάτω από τα εραλδικά εμβλήματα είναι σήμερα δυσανάγνωστη, αλλά εδώ παρουσιάζεται συμπληρωμένη: R(everendus) D(ominus) F(rater) Petrus d'Aubusso(n) Rhodi mag(iste)r has turres erexit M CCCC LXX VIII (=ο σεβαστός αφέντης φρα Πέτρος ντ' Ωμπυσσόν, μεγάλος μάγιστρος της Ρόδου, έχτισε τούτους τους πύργους, 1478). Η παρουσία του θυρεού της Γαλλίας, της οποίας επίσημη προστάτιδα ήταν η Παναγία, οφείλεται στη γενναία επιχορήγηση που έλαβε ο Aubusson από τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΑ' (1461-83), μέσω του Ιωβηλαίου που ο τελευταίος απέσπασε από τον πάπα Σίξτο Δ' το 1477 για την ενίσχυση των τειχών της Ρόδου.

Καμάρα μήκους 14 μ. προς το εσωτερικό της πόλης, μάλλον χτισμένη επί Τουρκοκρατίας, κρύβει σήμερα από τους περαστικούς το διακοσμητικό ανάγλυφο της πλευράς αυτής. Είναι πολύ πιο διακριτικό, με άγγελο που κρατά θυρεούς του Τάγματος των Ιωαννιτών και του Aubusson, πάνω από αναμνηστική επιγραφή όμοια στο περιεχόμενο μ' εκείνη της άλλης όψης.

Μάγιστροι του Τάγματος που ασχολήθηκαν με την οχύρωση της πόλης της Ρόδου:

*Συχνά το έμβλημα του μαγίστρου συνδυάζεται με τον σταυρό (το έμβλημα των Ιωαννιτών) σε θυρεό χωρισμένο στα τέσσερα.

‘Γλώσσα’: το τάγμα των Ιωαννιτών ήταν πολυεθνικό, και κάθε μέλος του ανήκε υποχρεωτικά σε μία από τις αρχικά επτά και μετά οκτώ ‘γλώσσες’ από τις οποίες απαρτιζόταν. Για ιστορικούς λόγους, οι Γάλλοι Ιππότες ήσαν κατανεμημένοι σε τρεις ‘γλώσσες’ (Προβηγκία, Ωβέρνη και βόρεια Γαλλία), ενώ οι ʽΙσπανοίʼ, από το 1462 σε δύο (Καστίλλη και Αραγώνα). Οι υπόλοιπες ‘γλώσσες’ ήσαν αυτές της Ιταλίας, της Αγγλίας και της Γερμανίας.

Εραλδική: η επιστήμη των εμβλημάτων της μεσαιωνικής Δύσης (‘οικοσήμων’).

Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ (Ιωαννιτών): πολυεθνική οργάνωση μοναχών αφιερωμένη στην περίθαλψη των προσκυνητών στους Αγίους Τόπους, που ιδρύθηκε λίγο πριν από την Α' Σταυροφορία και έλαβε στρατιωτικό χαρακτήρα κατά τον 12ο αιώνα.