Πύλη του Αγίου Ιωάννη

Η πύλη του Αγίου Ιωάννη βρίσκεται στη μέση του νότιου τείχους της πόλης και ανήκε στον τομέα ευθύνης της ιπποτικής ‘γλώσσας’ της Προβηγκίας (Νότιας Γαλλίας). Πρόκειται για μία από τις ισχυρότερες θέσεις άμυνας της μεσαιωνικής οχύρωσης, επειδή καταλαμβάνει μικρό ύψωμα σε περιοχή εκτεθειμένη σε μαζικές επιθέσεις. Επίσης, ξεχωρίζει από την υπόλοιπη οχύρωση επειδή είναι ορατές εκεί πάνω από οκτώ διαδοχικές οχυρωματικές φάσεις, χωρίς να υπολογίσουμε το υποκείμενο -μνημειακών διαστάσεων- ελληνιστικό ανάλημμα που αποκάλυψε η ανασκαφική έρευνα.

Για να περάσει κανείς στο εσωτερικό της πόλης διασχίζει την εξωτερική τάφρο από λίθινη γέφυρα που καταλήγει σε κινητό τμήμα και περνάει στον ογκώδη προμαχώνα του Aubusson. Σιγμοειδής δρόμος μέσα από τον προμαχώνα καταλήγει σε δεύτερη γέφυρα με άλλοτε κινητή εσωτερική απόληξη. Η γέφυρα διασχίζει εσωτερική τάφρο που περικλείει παλαιότερο σπηρουνωτό προμαχώνα του μεγάλου μαγίστρου Πέτρου Ραϋμόνδου Zacosta (1461-7). Ο δρόμος περνάει μέσα στον προμαχώνα του Zacosta και μπροστά από τη νότια όψη ακόμη παλαιότερου τετράπλευρου πύργου του μεγάλου μαγίστρου Fluvian (1421-37). Ο πύργος, ανοικτός στο πίσω μέρος, βρίσκεται πίσω (ή βόρεια) από τον σπηρουνωτό προμαχώνα και στολίζεται από ρηχό ανάγλυφο του Αγίου Ιωάννη που συνοδεύεται από τα εμβλήματα του τάγματος των Ιωαννιτών και του Fluvian. Μετά τον πύργο το πέρασμα στρίβει βόρεια και καταλήγει στην εσωτερική πύλη, κατασκευασμένη από τον μεγάλο μάγιστρο Ιάκωβο de Milly (1454-61), που έκλεινε με καταρράκτη. Μόλις τη διασχίσει, ο περαστικός αντικρίζει στα δεξιά του τον μεταβυζαντινό ναό του Αγίου Ιωάννη, που ο μισός είναι χωμένος κάτω από την εσωτερική ενίσχυση του τείχους που πρόσθεσε ο Carretto μετά το 1513. Μεγάλη πέτρινη σκάλα δίπλα και πάνω από τον ναό οδηγεί στον περίδρομο του τείχους.

Επτά μεγάλοι μάγιστροι έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της άμυνας στη θέση αυτή, δεδομένου ότι και ο Orsini (1467-76) συμμετείχε με την κατασκευή πυροβολείου που ενώνει τον πύργο του Fluvian με το τείχος, ενώ το έμβλημα του Lastic δεν απαντά μόνο στο τείχος δυτικά του πύργου αλλά και στο εσωτερικό του τελευταίου. Η σύνθετη εικόνα της οχύρωσης οφείλεται και στο γεγονός ότι εδώ περατώθηκε από τον μεγάλο μάγιστρο Milly, το 1456, η νέα περιτείχιση της πόλης: την είχε ξεκινήσει ο Lastic για να περιλάβει και την ανατολική συνοικία, τη λεγόμενη Οβριακή. Αριστερά της πύλης του Milly για τον εισερχόμενο, μεγάλη δίγλωσση μαρμάρινη πλάκα στα λατινικά και τα ελληνικά μνημονεύει το γεγονός αλλά σήμερα είναι κρυμμένη πίσω από χαμηλό τοίχο που φράζει την είσοδο στο πυροβολείο του Orsini. Στα ανατολικά της πύλης του Milly τρίσταθμο πλάγιο πυροβολείο, ύστερο έργο του Aubusson, κατεβαίνει μέχρι τον πυθμένα της τάφρου. Στο εσωτερικό του διακρίνονται τα λείψανα προκεχωρημένου οχυρώματος που προστάτευε τη νοτιοανατολική γωνία της οχυρωμένης πόλης πριν την κατασκευή του νέου τείχους.

Εκτός από τα παραπάνω, η οχύρωση στην περιοχή περιλαμβάνει, δυτικά της πύλης

• το παλαιό τείχος του Fluvian, υποβαθμισμένο σε προτείχισμα
• μεγάλο πρόχωμα του Aubusson που χωρίζει την τάφρο σε εξωτερική και εσωτερική
• πυροβολείο στη σύνδεση του προχώματος με τον προμαχώνα του Aubusson

και, ανατολικά

• προτείχισμα του Lastic μπροστά από το κυρίως τείχος του Milly και
• σπηρουνωτή προβολή του τείχους σε απόσταση 60 μ. κατάλληλα διευθετημένη για πλαγιοβολή.

Δεν είναι περίεργο ότι στην πύλη του Αγίου Ιωάννη βρήκαν το θάνατο περίπου δέκα χιλιάδες άντρες κατά την τελευταία πολιορκία της Ρόδου. Γι' αυτό τον λόγο το τούρκικο όνομα της πύλης ήταν Κιζίλ Καπού (Κόκκινη Πόρτα), και ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής μπήκε από εκεί νικητής στην πόλη το 1522 για να τιμήσει τους νεκρούς στρατιώτες του. Κατά την ανασκαφή του πυροβολείου του Aubusson βρέθηκε θαμμένος εκεί Οθωμανός πολεμιστής, με το βόλι που τον σκότωσε μέσα στο στέρνο, προφανώς στο σημείο που είχε πέσει στη μάχη.