Προμαχώνας του Αποστόλου Πέτρου

Βρίσκεται στο βόρειο τείχος της πόλης, τον τομέα ευθύνης της ιπποτικής ‘γλώσσας’ της Γαλλίας. Περιβάλλει τον κυλινδρικό ομώνυμο πύργο και αποτελεί μικρογραφία της πρώτης οικοδομικής φάσης του φρουρίου του Αγίου Νικολάου. Έχει μέγιστη διάμετρο περίπου 33 μ., είναι εφοδιασμένος με σειρά κανονιοθυρίδων (περιμετρικό πυροβολείο) λίγο ψηλότερα από τη στάθμη του πυθμένα της τάφρου και επιστέφεται από περίδρομο που προστατεύεται από παραπέτο με τυφεκιοθυρίδες. Οικοδομήθηκε από τον Καταλανό μεγάλο μάγιστρο Πέτρο Ραϋμόνδο Zacosta (ή Sacosta, 1461-7) με χρηματική ενίσχυση από τον πάπα Πίο Β' (1458-64), άρα μεταξύ 1461 και 1464. Από τη βορειανατολική πλευρά του προμαχώνα υπήρχε πρόσβαση με κινητή γέφυρα προς τον περίδρομο τείχους που κατευθυνόταν βορειοανατολικά και έφτανε ως τη θάλασσα, προστατεύοντας την παραλία στα ανατολικά όπου λειτουργούσε μέρος του ταρσανά μέσα στο Μαντράκι.

Η οχυρή αυτή θέση κάλυπτε τον μυχό του Μαντρακιού και τη βόρεια είσοδο στη μεσαιωνική τάφρο. Ο πύργος, διαμέτρου 13 μ., περικλείει στενή ελικοειδή κλίμακα που συνδέει το δώμα του με εσωτερική αίθουσα και με το επίπεδο της τάφρου. Στη βόρεια παρειά του πύργου βρίσκεται εντοιχισμένη ανάγλυφη μορφή του Αποστόλου Πέτρου πάνω από διακοσμητικό πλαίσιο σχήματος ανεστραμμένου Τ, που περικλείει τα εμβλήματα του πάπα Πίου Β' (σταυρός με 5 ημισελήνους), του τάγματος των Ιωαννιτών (απλός σταυρός) και του μεγάλου μαγίστρου Zacosta (2 οδοντωτές ταινίες σε πλαίσιο με 8 δισκία).

Ο πύργος μαζί με τον προμαχώνα συγκροτούσαν οχυρό που μάλλον αντικατέστησε παλαιότερο τετράγωνο πύργο, ίσως της εποχής του μεγάλου μαγίστρου Heredia. Στην επίχωση του προμαχώνα διατηρούνται θεμέλια ισχυρής παλαιότερης κατασκευής, μάλλον μέρος του προτειχίσματος της βυζαντινής περιόδου. Από την πλατφόρμα του πύργου οι αμυνόμενοι μπορούσαν να ελέγξουν την κατάσταση και στο πρανές γύρω από την τάφρο προς τα βόρεια (την περιοχή που επί Τουρκοκρατίας ήταν γνωστή ως Λειβάδα) αλλά και τον ίδιο τον προμαχώνα, στην περίπτωση που ο εχθρός κατάφερνε να τον καταλάβει.

Δεν γνωρίζουμε ποιό ήταν το πλάτος της τάφρου στο συγκεκριμένο σημείο την εποχή της ανέγερσης του προμαχώνα, αλλά το χτιστό αντίκρημνο που υπάρχει σήμερα μάλλον είναι έργο του διαδόχου του Zacosta, του μεγάλου μαγίστρου Ιωάννη-Βαπτιστή Orsini (1467-76).